SQLAlchemy یک کتابخانه جامع برای کار با دیتابیسهای رابطهای در پایتون است که تلاش میکند هم قدرت SQL خام را حفظ کند و هم امکانات برنامهنویسی شیءگرا را در اختیار توسعهدهنده قرار دهد. این کتابخانه از دو بخش اصلی تشکیل شده است: بخش Core که امکان ساخت و اجرای کوئریهای SQL را به صورت برنامهنویسی فراهم میکند، و بخش ORM که مدلسازی دادهها با کلاسها و آبجکتهای پایتون را ممکن میسازد. به همین دلیل SQLAlchemy انعطافپذیری بسیار بالایی دارد و میتوان آن را هم در پروژههای کوچک و هم در سیستمهای بزرگ و پیچیده استفاده کرد.
کاربردهای SQLAlchemy:
- مدیریت ارتباط با انواع دیتابیسهای SQL مانند PostgreSQL، MySQL، SQLite و ...
- نوشتن کوئریهای SQL با ساختاری امن و قابل نگهداری
- استفاده از ORM برای ساخت مدلهای شیءگرا و مدیریت سادهتر دادهها
- مدیریت سشنها، تراکنشها و اتصال به دیتابیس
- ایجاد جداول و مدیریت اسکیمای دیتابیس به صورت برنامهنویسی
- بهینهسازی عملکرد با Query Builder و lazy loading
یکی از مهمترین ویژگیهای SQLAlchemy این است که محدود به یک دیتابیس خاص نیست. شما میتوانید تنها با تغییر یک Connection String، بین دیتابیسهایی مثل PostgreSQL، MySQL، SQLite و غیره جابهجا شوید، بدون آنکه نیاز باشد کدهای اصلی برنامه را تغییر دهید. این مستقل بودن از دیتابیس باعث میشود SQLAlchemy برای پروژههایی مناسب باشد که احتمال مهاجرت دیتابیس یا توسعه بلندمدت دارند.
SQLAlchemy همچنین مدیریت سشن، lazy loading، ارتباط بین مدلها، و نگاشت روابط یکبهیک، یکبهچند و چندبهچند را به صورت کامل پشتیبانی میکند. این امکانات باعث میشود در پروژههای بزرگ، ساختار دیتابیس به شکل تمیز، برنامهریزیشده و قابل نگهداری باقی بماند.
| بخش | کارکرد |
|---|---|
| SQLAlchemy Core | نوشتن کوئریهای مشابه SQL با ساختار قابل برنامهریزی |
| SQLAlchemy ORM | مدیریت دادهها با کلاسها و آبجکتها بدون نوشتن SQL مستقیم |
| Engine / Connection | اتصال و ارتباط مستقیم با دیتابیس |
| Session | مدیریت تراکنشها و عملیات CRUD |
SQLAlchemy به دلیل قدرت، انعطافپذیری و پشتیبانی گسترده از دیتابیسها، در بسیاری از فریمورکهای پایتونی مورد استفاده قرار میگیرد. برخی از این فریمورکها به طور مستقیم SQLAlchemy را به عنوان ابزار اصلی دیتابیس به کار میبرند و برخی دیگر از آن به عنوان یک گزینه قابل انتخاب پشتیبانی میکنند.
فریمورکهای معروفی که از SQLAlchemy استفاده میکنند:
- FastAPI — یکی از پرکاربردترین ترکیبها در پروژههای مدرن. توسعهدهندگان اغلب از SQLAlchemy همراه با Pydantic و AsyncSession استفاده میکنند.
- Flask — استفاده SQLAlchemy در Flask بسیار رایج است و حتی افزونه رسمی به نام Flask-SQLAlchemy برای آن وجود دارد.
- Pyramid — این فریمورک قدیمی و قدرتمند هم از SQLAlchemy به طور پیشفرض پشتیبانی میکند.
- Falcon — به صورت مستقیم ORM داخلی ندارد و معمولاً SQLAlchemy گزینه اصلی برای مدیریت دیتابیس است.
- Aiohttp — در پروژههای Async معمولاً SQLAlchemy به همراه درایورهای async مانند asyncpg استفاده میشود.
- Starlette — چون FastAPI مبتنی بر Starlette ساخته شده، استفاده از SQLAlchemy در Starlette نیز بسیار رایج است.
علاوه بر اینها، SQLAlchemy در بسیاری از فریمورکهای سفارشی و معماریهای داخلی شرکتها نیز به عنوان ابزار استاندارد ORM و Query Builder مورد استفاده قرار میگیرد، زیرا مستقل از فریمورک است و به راحتی میتواند در هر پروژهای ادغام شود.